Tết Thanh minh có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với người Việt. Là một phong tục truyền thống có ý nghĩa uống nước nhớ nguồn, kính trọng ông bà tổ tiên. Vậy Tết Thanh minh cúng gì? Chi tiết sẽ được chúng tôi chia sẻ đến bạn đọc ngay sau đây.
Sơ lược về Tết Thanh minh
1.1 Tết Thanh minh là gì?
Tết Thanh minh hay Tiết Thanh minh là ngày lễ thể hiện lòng hiếu kính, sự tưởng nhớ đến công lao của tổ tiên và những người thân đã khuất.
Từ “thanh” ở đây có nghĩa là “trong”, từ “minh” có nghĩa là “sáng”. Vì vậy Tết Thanh minh còn được hiểu là khoảng thời gian có khí trời trong sáng, thanh khiết nhất.
Tết Thanh minh có nguồn gốc từ Trung Hoa cổ đại và nó thường được tính bằng lịch dương chứ không phải là lịch âm như nhiều người vẫn nghĩ.
1.2 Tết Thanh minh tảo mộ
Tiết Thanh minh chính là một trong số 24 tiết khí hàng năm. Tết Thanh minh sẽ đến sau ngày Lập xuân là 60 ngày, sau ngày Đông chí là 105 ngày. Và ngày đầu tiên của tiết Thanh Minh được gọi là Tết Thanh minh.
Tiết Thanh minh 2021 là ngày nào? : Bắt đầu từ ngày 4/4 dương lịch (23/2 âm lịch) đến ngày 19/4 dương lịch (8/3 âm lịch).
Tết Thanh minh được xem là ngày tảo mộ và nó diễn ra trong 15 ngày. Bạn có thể đi cúng Thanh minh, đi tảo mộ bất cứ ngày nào trong khoảng thời gian này mà không nhất thiết phải là ngày đầu tiên. Tục tảo mộ ngày Tết Thanh minh diễn ra sôi nổi không kém những ngày cuối năm tảo mộ.
Người nhà sẽ bồi đắp thêm đắp thêm đất hoặc sửa sang lại mộ sao cho sạch sẽ, Loại bỏ cỏ dại, cây cối mọc hoang um tùm trên mộ…
1.3 Tết Thanh minh cúng gì?
Nhiều người thắc mắc không biết cúng Thanh minh gồm những gì? Người Việt thường cúng Tết Thanh minh ở cả hai nơi là gia đình và phần mộ tổ tiên.
- Lễ vật cúng ngoài mộ:
Các loại bánh kéo, hoa tươi
Trầu cau, rượu
Nước sạch
Một số món ăn (tùy vào điều kiện mỗi gia đình) nhưng tốt nhất là đồ chay.
Nhang, đèn
Giấy ngũ sắc, giấy tiền, vàng bạc, quần áo hàng mã…
Những lễ vật trên được sắp xếp gọn gàng và chu đáo. Hãy dùng đĩa để đựng những lễ vật này. Khi đặt trên mặt đất cần lót chiếu hoặc khăn và đặt tại nơi bằng phẳng trước khi thực hiện nghi thức cúng.
Với lễ cúng Tết thanh minh ngoài mộ cần còn có thêm lễ cúng Thổ Công và Thổ Địa tại nên an táng của tổ tiên. Vì vậy cần lưu ý là chuẩn bị riêng phần lễ cúng cho các ngài như: hương nhang, trầu, rượu, tiền vàng, quần áo giấy…
Lễ vật cúng Tết Thanh minh của người Việt xưa thường phải chuẩn bị khá nhiều lễ vật. Tuy nhiên ngày nay các gia đình có thể lược bớt sao cho gọn nhẹ và đơn giản; chủ yếu là tấm lòng của con cháu hướng về tổ tiên, những người đã khuất.
Khi đến phần mộ tổ tiên, các trưởng bối sẽ lo phần lễ bái; con cháu thì đứng nghiêm túc, chắp tay vái lạy trong lúc đang làm lễ. Mọi người tuyệt đối không nô đùa, nói to để thể hiện sự tôn kính với người đã khuất.
Khi thắp hương sẽ vái 3 cái với lòng thành kính quan Thổ Công Thổ Địa, đọc văn khấn. Sau khi đã cúng xong thì các thành viên trong gia đình sẽ ra phần mộ nhà mình làm thủ tục lên nhang đèn, vái lạy và đọc văn khấn.
Sau khi đã xin phép xong thì mới bắt đầu tiến hành dọn dẹp xung quanh mộ. Khi hương cháy hết ⅔ mọi người có thể xin hóa vàng. Sau khi hóa vàng xong thì vái lạy lễ tạ và xin lộc về nhà.
- Lễ vật cúng trong gia đình:
Ngoài lễ cúng ở phần mộ tổ tiên thì các gia đình sẽ có thêm một mâm cỗ để cúng gia tiên.
Lễ cúng tại nhà cũng không cần phải quá cầu kỳ. Tùy thuộc vào điều kiện của mỗi gia đình cũng như phong tục tập quán tại mỗi địa phương để sắm sửa cho phù hợp.
Mỗi gia đình có thể chuẩn bị một mâm cúng đầy đủ các món mặn như: xôi, gà luộc, canh măng, miến xào… và một số lễ vật khác như: hoa quả, trầu cau, vàng mã. Các gia đình cũng có thể chuẩn bị mâm cúng tổ tiên là đồ chay. Hay các gia đình chỉ cần thắp hương bình thường cùng với hoa quả tươi, trầu cau, thuốc lá… để tỏ lòng tưởng nhớ đến tổ tiên là được.
Tuy nhiên trước khi làm lễ cúng, cần dọn dẹp nhà cửa gọn gàng, làm sạch bụi tại bàn thờ gia tiên sau mới bày lễ lên bàn thờ. Gia chủ phải mặc quần áo chỉnh tề, sạch sẽ để tỏ lòng tôn kính. Tiếp theo lên hương, vái lạy đọc văn khấn. Khi một tuần hương hết gia chủ có thể hóa vàng và xin thụ lộc.
Bài cúng Thanh minh
Dưới đây là bài khấn thanh minh mà gia chủ có thể tham khảo để thực hiện lễ cúng.
-
Bài cúng Tết Thanh minh trong nhà
Dưới đây là bài văn khấn theo sách Văn khấn cổ truyền của Đại đức Thích Thanh Tâm, Nhà xuất bản Thời Đại:
“Nam mô A Di Đà Phật (đọc 3 lần).
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy các ngài thần linh bản xứ cai quản trong khu vực này.
Hôm nay là ngày: (ngày âm lịch).
Tín chủ chúng con là: (theo tên của người khấn).
Ngụ tại: (địa chỉ cụ thể của nhà tín chủ).
Nhân Tết thanh minh, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước án, kính mời chư vị tôn thần lai lâm chiếu giám.
Gia đình chúng con có ngôi mộ của: (cha, ông hay cụ… theo vai của người dưới mộ với tín chủ), táng tại xứ này, nay muốn sửa sang xây đắp.
Vì vậy chúng con xin kính cáo các đấng thần linh, thổ công, thổ phủ, long mạch, tiền chu tước, hậu huyền vũ, tả thanh long, hữu bạch hổ và chư vị tôn thần cai quản trong khu vực này.
Chúng con kính mời các vị chư thần về đây chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho vong linh được an nhàn yên ổn, siêu thoát.
Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho tín chủ chúng con toàn gia mạnh khỏe an bình, bốn mùa không tật ách, tám tiết hưởng thái bình.
Nam mô A Di Đà Phật ( nói lại 3 lần).”
-
Bài cúng Tết Thanh minh ngoài mộ
Dưới đây là bài khấn lễ vong linh ngoài mộ, theo sách Văn khấn cổ truyền Việt Nam:
“Nam mô A Di Đà Phật (nói 3 lần).
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy hương linh: (tên người dưới phần mộ, nếu là các cụ tổ tiên đã xa đời thì có thể gọi là cụ Tam Đại, Tứ Đại …).
Hôm nay là ngày: nhân Tết Thanh minh.
Tín chủ chúng con là:
Ngụ tại địa chỉ:
Chúng con và toàn thể gia đình con cháu, nhờ công ơn sinh thành dưỡng dục, nền đức cao dày, gây dựng cơ nghiệp của … ( cụ, ông, bà… chính là người dưới phần mộ).
Tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh (cụ, ông, cha…….) lai lâm hiến hưởng.
Chúng con xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ cho được đầy bền, tu sửa minh đường cho thêm vững chắc.
Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật , phù hộ độ trì con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điều lành mang đến, điều giữ xua đi.
Độ cho gia đạo hưng long, quế hòe tươi tốt. Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật! (nói lại 3 lần).”
Những điều kiêng kỵ khi đi tảo mộ Tết Thanh minh
Không chọn đi cung tế ở đường hẻo lánh, nên chọn những con đường mà mọi người hay đi; nhất là những người yếu bóng vía hay huyết áp thấp. Theo quan niệm phong thủy, đi đến những nơi như thế này sẽ dễ bị nhiễm tà khí. Trường hợp thật sự cần đi thì nên đi cùng nhiều người.
Khi đi cúng tế, tảo mộ phải chân thành. Trên đường đi nếu có mộ thì cần phải lễ độ cung kính. Trong quá trình tạo mộ thì không nên làm lộn xộn quá nhiều đất, đá vụn để tránh ảnh hưởng đến những người xung quanh.
Mộ phần của tổ tiên cần được quét dọn sạch sẽ, loại bỏ hết cỏ dại, thêm đất mới, hoa tươi. Lưu ý: phải quét dọn cả phần phía sau mộ. Trong khi làm mới lại diện mạo cho mộ thì nhất thiết phải có lòng cung kính.
Cần chú ý sửa sang lại 4 phía của mộ. Việc làm này vừa thể hiện lòng kính trọng, vừa xem xét tình hình của mộ. Nếu như xung quanh mộ có nước thì sẽ ảnh hưởng không tốt đến vận thế của người đời sau.
Không được giẫm đạp lên mộ của nhà khác hay đá vào những đồ cùng trên mộ nhà người khác. Điều này được cho là bất kính, sẽ không đem lại may mắn cho bản thân. Đặc biệt những người tuổi vị thành niên thì càng đặc biệt phải lưu ý.
Con gái đi tảo mộ cần tránh trong kỳ kinh nguyệt. Phụ nữ đang có thai cũng không nên đi tảo mộ. Những người bị nhiễm phong hàn hay bị đau nhức xương khớp cũng không nên đi.
Những người có khí chất yếu, sau khi đi tảo mộ về nhà nên bước qua chậu lửa. Nam thì 7 lần, nữ thì 9 lần hoặc cũng có thể rắc nước lá bưởi nhằm xóa bỏ đi những năng lượng xấu.
Tảo mộ Tết Thanh minh cũng là dịp để các thành viên trong gia đình tụ tập lại với nhau. Lúc này bạn cần chú ý là không nên chụp ảnh tập thể xung quanh mộ.
Nắm rõ được Tết Thanh minh cúng gì giúp bạn sẽ chuẩn bị một cách chu đáo những lễ vật cần có, nhằm thể hiện lòng thành kính, sự biết ơn với những người đã khuất. Hy vọng rằng những chia sẻ trên đây của chúng tôi sẽ hữu ích với bạn trong dịp Tết Thanh minh 2021 sắp tới.
