Bên cạnh những cái Tết như Tết Nguyên Đán, Tết Trung Thu, Tết Đoan Ngọ… thì Tết Hàn thực cũng vô cùng ý nghĩa với người Việt. Vào những ngày này, các gia đình sẽ bận rộn chuẩn bị những địa bánh trôi, bánh chay làm lễ Phật, cúng gia tiên. Nhưng để thực sự hiểu rõ Tết Hàn Thực là gì? nguồn gốc và ý nghĩa như thế nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết này nhé.

Tết Hàn thực có nghĩa là gì?

  • Tết Hàn thực là gì? 

tết hàn thực là gì
Tết Hàn thực là gì?

Tết Hàn thực được diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch hàng năm. Lịch âm được tính theo chu kỳ của mặt trăng khác với lịch dương tính theo vị trí của trái đất xoay quanh mặt trời. Ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch thường rơi vào khoảng từ giữa tháng 4 đến cuối tháng 4 dương lịch.

Chữ “hàn” ở đây trong ngôn ngữ tiếng Hán và tiếng Nôm có nghĩa là “lạnh”. Còn “thực” nghĩa là “đồ ăn, thực phẩm“. Như vậy Hàn thực hiểu đơn giản là “thức ăn lạnh”. Vào ngày này thì các món ăn chủ yếu mát, lạnh. 

  • Nguồn gốc Tết Hàn thực 3/3

nguồn gốc và ý nghĩa tết hàn thực
Nguồn gốc và ý nghĩa tết hàn thực

Tết Hàn thực được bắt nguồn từ một điển tích cổ của Trung Quốc, nói về sự cảm kích cũng như biết ơn của vị vua thời Xuân Thu với một hiền sĩ trung thành đã phò tá ông trong 19 năm. Trải qua nhiều khó khăn, gian khổ, trong lúc không còn lương thực vị hiền sĩ này đã cắt miếng thịt ở đùi để nấu canh và dâng lên cho vua ăn. Ngày mất của vị hiền sĩ này chính là ngày mùng 3 tháng 3.

Để đền đáp ơn nghĩa của vị hiền sĩ này, nhà  vua đã ra lệnh cho người dân phải tắt hết bếp đun trong 3 ngày. Người dân bắt đầu lấy ngày mùng 3 tháng 3 hàng năm là ngày Tết Hàn thực, vốn nó mang nghĩa là ngày tắt bếp.

  • Ý nghĩa Tết Hàn thực ở Việt Nam

Mặc dù có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng 3/3 Tết Hàn thực của người Việt vẫn mang một sắc thái riêng.

Hầu hết các gia đình Việt vào ngày này sẽ nấu xay bột, nấu đỗ xanh, làm bánh trôi, bánh chay, xôi chè dâng lên lễ Phật và cúng ông bà tổ tiên. Đây cũng là dịp để các con cháu tỏ lòng biết ơn, tưởng nhớ đến công ơn sinh thành và dưỡng dục của ông bà, cha mẹ.

Các món ăn này đều có tính hàn và ăn ngon nhất khi để nguội. Khi ăn sẽ cảm thấy man mát, dễ chịu. Bánh trôi, bánh chay chính là 2 món đặc trưng nhất trong ngày Tết Hàn thực. Đây là món ăn do người dân các tỉnh miền Bắc sáng tạo, luy truyền qua nhiều thế hệ.

tết hàn thực bánh trôi bánh chay
Tết Hàn thực với bánh trôi, bánh chay

Bánh trôi, bánh chay được nặn từ bột gạo nếp, trộn với nước theo một tỷ lệ nhất định để được một hỗn hợp dẻo, quánh, trắng, mịn. Nhân bánh trôi là viên đường mật ngọt và thơm. Nhân bánh chay sẽ là nhân đậu xanh được xay nhuyễn với cùi dừa nạo sợi.

Dưới đôi bàn tay nhẹ nhàng, tinh tế của các bà, các mẹ sẽ nặn thành những viên to tròn. Loại bánh này đã đi vào những bài thơ, bài hát và nổi tiếng nhất là bài “Bánh trôi nước” của thi sĩ Hồ Xuân Hương.

Theo như quan điểm Ngũ hành thì các món ăn lạnh thuộc mệnh Kim nên các loại bánh có màu trắng là hoàn toàn phù hợp. Nhân được cắt hình vuông, vỏ được nặn hình tròn tượng trưng cho âm dương hòa hợp. Cầu mong cho mưa thuận gió hòa, thời tiết ngày hè giảm bớt sự oi bức và nóng nực.

  • Tết Hàn thực có phải là Tết Thanh minh không?

Bên cạnh việc thắc mắc Tết Hàn thực vào ngày nào thì câu hỏi Tết Hàn thực có phải là Tết Thanh minh không cũng được rất nhiều người quan tâm.

Hiện có rất nhiều bàn cãi xung quanh vấn đề này. Theo như người Trung Quốc cổ xưa thì Tết Thanh minh được tổ chức bắt đầu từ ngày 3/3 âm lịch hàng năm. Như vậy ngày Tết Thanh minh sẽ trùng với Tết Hàn thực.

Xem thêm: Thanh minh 2021 là ngày nào? Nguồn gốc, ý nghĩa của Tết Thanh Minh

tết hàn thực có phải là tết thanh minh
Tết Thanh minh – tảo mộ

Tuy nhiên qua nhiều thế hệ cùng với sự biến đổi văn hóa nhất định tại mỗi quốc gia mà ngày Tết Thanh minh và Tết Hàn thực được tách biệt nhau về mặt ý nghĩa.

Vào ngày Tết Hàn thực các gia đình sẽ làm 2 món chính là bánh trôi và bánh chay để thờ cúng tổ tiên. Việc này chỉ diễn ra trong phạm vị gia đình và không có xu hướng đi xa. Các thành viên sẽ cùng nhau quây quần bên nhau, thưởng thức những món ăn ngon lành. 

Tết Thanh minh ở Việt Nam được hiểu như ngày lễ của việc Tảo mộ. Tức là con cháu sẽ thăm nom, chăm sóc và tỏ lòng thành kính với người đã khuất tại chính nơi mà họ đã chôn cất họ. Như vậy trong ngày Tết Thanh minh mọi người thường có kế hoạch đi xa, đến nơi chôn cất của người đã khuất để dâng nén hương, hoa quả hay những vật dụng muốn gửi tới họ. Mâm cúng tết thanh minh cũng khác với 2 món chính là bánh trôi và bánh chay mâm cúng tết hàn thực

Bạn nên chuẩn bị gì cho Tết Hàn thực 2021?

  • Tết Hàn thực ngày bao nhiêu?

3/3 tết hàn thực
Mùng 3/3 âm lịch hàng năm là Tết Hàn thực

Tết Hàn thực là một trong những nét văn hóa đẹp của người Việt và cũng là ngày lễ rất quan trọng. Năm nay, Tết Hàn thực diễn ra vào ngày thứ Tư, ngày 14/4/2021.

  • Tết Hàn thực cúng gì?

Bạn có thể chuẩn bị những lễ vật như:

tết hàn thực cúng gì
Chuẩn bị mâm cỗ cúng Tết Hàn thực
  1. Hoa: chọn hoa cúc hoặc hoa hồng để cúng
  2. Hương: chuẩn bị 3 nén nhang
  3. Trầu cau: rửa sạch, để ráo nước hoặc dùng khăn sạch lau khô.
  4. Bánh trôi, bánh chay: cần chuẩn bị mỗi món từ 3 – 5 đĩa.
  5. Nước sạch: hãy rửa sạch chén hoặc ly và rót nước sạch vào.
  6. Mâm ngũ quả: tùy vào từng mùa mà bạn có thể chọn loại hoa quả khác nhau. Tuy nhiên nên đáp ứng đủ màu sắc như xanh, đỏ, vàng, tím…
  • Tết Hàn thực ăn món gì?

tết hàn thực ăn món gì
Món ăn chính trong Tết Hàn thực

Bánh trôi, bánh chay là 2 món chính trong Tết Hàn thực vì vậy mà người ta còn gọi là Tết Hàn thực bánh trôi bánh chay. Cách làm món này cũng khá đơn giản như sau:

Nguyên liệu cần có:

Nguyên liệu chính cho món bánh trôi bánh chay
Nguyên liệu chính cho món bánh trôi bánh chay
  1. Bột nếp
  2. Đường làm bánh trôi
  3. Đậu xanh
  4. Vừng trắng
  5. Nước cốt dừa, dừa nạo sợi nhỏ
  6. Bột năng, bột đao hoặc bột sắn

Cách làm như sau:

  • Sơ chế nguyên liệu

Gạo nếp ngon đem ngâm nước qua đêm rồi xóc với chút muối, mang đi xay.

Nhân bánh trôi
Nhân bánh trôi

Sử dụng đường làm bánh trôi đã cắt viên là tốt nhất. Nếu không thì có thể thay bằng đường thốt nốt hoặc đường mía.

Đậu xanh ngâm với nước ấm trước khi làm khoảng 2 – 3 giờ hoặc có thể ngâm qua đêm.

  • Chuẩn bị bột bánh trôi

Bạn cho bột vào trong một cái bát to hay một cái chậu. Dùng nước ấm đổ từ từ vào bát bột và dùng tay nhào đều. Làm sao cho khối bột dẻo quánh, cầm chắc tay, không quá nhão và quá khô là được. Bột quá khô thì sẽ có cảm giác hạt bột vẫn còn bên trong khối bột. Ngược lại nếu như quá nhão sẽ cảm giác hơi ướt, luộc bánh dễ nát.

Sau khi nhào bột xong thì lấy nilon gói thức ăn bọc kín cho bột không bị khô.

  • Chuẩn bị nhân bánh chay
Nhân đỗ xanh làm bánh chay
Nhân đỗ xanh làm bánh chay

Đậu xanh sau khi được ngâm vớt ra cho vào nồi, đổ nước xâm xấp và để lửa vừa. Sau khi nước sôi được 1 lúc thì hạ lửa nhỏ xuống. Cho thêm chút đường và muối vào và đun tiếp đến khi cạn nước. Vừa đun bạn vừa dùng thìa hoặc muôi lớn để đánh đậu xanh cho nhuyễn và tơi. Trường hợp đã cạn nước mà đậu xanh vẫn chưa chín mềm và nhuyễn thì có thể cho thêm nước.

Đậu xanh sau khi đã nhuyễn thì nắm lại thành những năm nhỏ bằng quả trứng cút. Nến năm lúc đậu xanh còn ấm nóng sẽ kết dính được tốt hơn. Nếu thích bạn có thể trộn thêm dừa nạo vào trong nhân.

  • Chuẩn bị vừng rắc mặt bánh

Cho vừng trắng vào chảo và rang chín, thơm thì để riêng ra một cái bát.

  • Nặn bánh

Chia khối bột vừa ngào thành những phần nhỏ đều nhau. Tiếp theo ấn dẹt từng khối bột, đặt nhân bánh vào giữa và vo tròn. Cố gắng vo tro khít, không để không khí lọt vào bên trong nhân sẽ làm bánh bị vỡ khi đun.

  • Luộc bánh
Luộc bánh trôi, bánh chay

Đặt một nồi nước lên bếp và đun sôi. Khi sôi thì cho bánh đã nặn vào luộc đến khi bánh nổi và trong thì vớt ra và thả vào bát nước lạnh. Dùng muôi thủng vớt ra đĩa, rắc chút vừng lên bánh trôi cho đẹp.

Bánh chay thì múc ra từng bát nhỏ. Sau đó nấu nước để thêm vào. Bạn chỉ cần hòa tan bột sắn dây với đường và nước, đặt lên bếp đun cho đến khi hỗn hợp lỏng, sánh thì tắt bếp. Có thể cho thêm nước hoa bưởi để tạo mùi thơm. Múc nước sắt dây vào trong bát đựng bánh chay và rắc thêm vài sợi dừa nạo cho hấp dẫn.

Nếu như bạn muốn tạo bánh trôi, bánh chay nhiều màu thì có thể thêm lá dứa, củ dền hay trà xanh vào bột nhé.

Kết Luận

Trên đây là những chia sẻ liên quan đến Tết Hàn thực là gì?. Hy vọng rằng bạn sẽ tích lũy được cho mình những thông tin hay, bổ ích khi đến với chúng tôi.

Tết Hàn thực 2021 sắp đến rồi, bạn có thể trổ tài làm món bánh trôi, bánh chay cho cả gia đình cùng thưởng thức với công thức đơn giản trên nhé. Chúc bạn thành công!