Thường biến là gì? Là kiểu biến đổi không gây ra các ảnh hưởng tới chất lượng của cá thể mà nó chỉ tác động đến kiểu hình bên ngoài. Thường biến mang tới cho các loài thực vật, động vật nhiều lợi ích; giúp thích nghi tốt với môi trường khi bị thay đổi. Để hiểu rõ hơn, quý bạn đọc hãy theo dõi các nội dung thông tin có trong bài viết dưới đây.
Thường biến là gì? Ví dụ về thường biến
Thường biến là gì?
Khái niệm thường biến khá đơn giản, là sự biến đổi dưới hình ảnh trực tiếp của môi trường ở dạng kiểu hình phát sinh trong đời cá thể. Sự biến đổi này thường sẽ phụ thuộc vào môi trường, kiểu gen. Trên thực tế, yếu tố kiểu gen không ảnh hưởng nhiều tới sự biến đổi. Do đó, thường biến là những biến đổi ở kiểu hình, phát sinh ở đời cá thể mới dưới sự ảnh hưởng của môi trường.
Thường biến là những biến đổi về kiểu hình bên ngoài mà không ảnh hưởng tới chất lượng của cá thể. Đây là kiểu biến đổi có lợi đối với cả thực vật và động vật. Biến đổi mang tới nhiều lợi ích so với đột biến, làm thay đổi gen. Nguyên nhân của thường biến chính là do các rối loạn của quá trình sinh hóa trong tế bào, dẫn tới sự thay đổi của điều kiện môi trường.
Ví dụ về thường biến:
| Đối tượng nghiên cứu | Điều kiện môi trường | Kiểu hình |
| Lá cây rau mác | Mọc trong không khí | Lá nhỏ, hình mũi mác |
| Mọc trên mặt nước | Lá lớn, hình mũi mác | |
| Mọc trong nước | Lá hình dải | |
| Cây dừa nước | Mọc trên bờ | Thân, lá nhỏ và chắc |
| Trải trên mặt nước | Thân, lá lớn hơn, một số rễ sẽ biến thành phao | |
| Câu su hào | Đúng quy trình kỹ thuật | Củ to |
| Sai quy trình kỹ thuật | Củ nhỏ, sâu bệnh |
Phân loại thường biến
Thường biến được chia làm 3 loại, đó là:
Thường biến thích nghi hay thích ứng: Là hiện tượng biến dị theo điều kiện tự nhiên không do hiện tượng di truyền từ cha mẹ. Thường biến thích nghi được gặp nhiều nhất là do đặc tính thích nghi để phù hợp với điều kiện sống của sinh vật.
Thường biến ngẫu nhiên: Là loại sinh ra không do các tác động vật lý hay hóa học nào của môi trường sống gây ra. Hiện tượng ngày gây ra các kiểu hình có đặc điểm giống như đột biến.
Thường biến kéo dài: Là dạng biến dị không di truyền được qua một vài thế hệ theo xu hướng ngày càng giảm. Loại này không thể hiện được sự biến đổi mà kéo dài qua một vài hệ mới thấy rõ sự khác biệt.
Đặc điểm, tính chất của thường biến là gì?
Đặc điểm, tính chất của thường biến
- Một trong những đặc điểm của thường biến là những kiểu biến đổi ở kiểu hình, phát sinh trong cá thể mới dưới sự ảnh hưởng trực tiếp của môi trường.
- Là những biến đổi kiểu hình và không biến đổi trong vật chất di truyền ADN và NST.
- Thường biến diễn ra đồng loạt, có định hướng, tương ứng với các điều kiện ngoại cảnh.
- Thường hiến giúp cho vi sinh vật có thể thích nghi với điều kiện môi trường thay đổi.
- Không là nguồn nguyên liệu cho quá trình chọn giống và chọn lọc tự nhiên.
Vai trò của thường biến
- Thường biến giúp thực vật, động vật thích nghi với môi trường sống thay đổi, có lợi cho bản thân sinh vật. Trên thực tế, thường biến là loại biến dị được diễn ra đồng loạt cùng một hướng xác định với nhóm cá thể cùng kiểu gen. Các cá thể này sống trong điều kiện môi trường có điều kiện giống nhau.
- Không di truyền các tính trạng xấu sang dòng F2 vì thường biến không có yếu tố di truyền nên sẽ không ảnh hưởng tới các thế hệ sau.
- Biến đổi vật chất di truyền, biến đổi kiểu hình, biến đổi kiểu gen
So sánh, phân biệt thường biến và đột biến
Giống nhau: Điều là biến dị, làm biến đổi kiểu hình của sinh vật, tạo nên sự đa dạng, phong phú cho sinh vật học.
Khác nhau:
| Thường biến | Đột biến |
| Xuất hiện đồng loạt, theo hướng xác định. | Xuất hiện riêng lẻ theo nhiều hướng khác nhau |
| Chịu sự tác động trực tiếp của điều kiện môi trường | Do các tác nhân gây đột biến như các tác nhân vật lý, hóa học |
| Chỉ làm biến đổi kiểu hình mà không làm biến đổi kiểu gen nên không di truyền. | Làm biến đổi kiểu gen nên di truyền được |
| Không phải là nguyên liệu cho chọn giống | Là nguyên liệu cho việc chọn giống, tiến hóa |
| Có lợi cho sinh vật | Đa số có hại cho sinh vật, một số ít có lợi hoặc trung tính. |
Hình ảnh về thường biến ở thực vật, động vật
Một số thông tin khác về thường biến có thể bạn chưa biết
Mức phản ứng của thường biến
Mức phản ứng là giới hạn thường biến của kiểu gen trong điều kiện môi trường khác nhau. Mỗi gen có mức phản ứng riêng, các kiểu gen khác nhau sẽ quy định mức phản ứng khác nhau.
Kiểu gen chịu ảnh hưởng nhiều từ điều kiện môi trường là loại gen có mức phản ứng rộng. Đối với kiểu ghen ít chịu ảnh hưởng bởi điều kiện môi trường thì sẽ có mức phản ứng hẹp. Kiểu gen sẽ quy định giới hạn năng suất cây trồng, vật nuôi. Trong giới hạn của mức phản ứng do kiểu gen quy định, kỹ thuật quyết định năng suất cụ thể của giống. Sự tác động của giống, biện pháp kỹ thuật sẽ quyết định tới năng suất.
Mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường, kiểu hình
Theo các nghiên cứu về thường biến, cha mẹ không di truyền cho con về những kiểu hình đã được hình thành sẵn mà lại truyền cho con kiểu gen quy định từ cách phản ứng của kiểu hình trước đó đối với môi trường.
- Kiểu hình (tính trạng) là kết quả của sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường
- Tính trạng chất lượng sẽ phụ thuộc bởi kiểu gen chứ không phải là môi trường
- Tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng bởi điều kiện môi trường, kỹ thuật chăn nuôi hay trồng trọt.
Thường biến ở người
Da khô vào mùa đông
Con người là một loài sinh vật nên cũng sẽ xuất hiện hiện tượng biến thường. Thường biến ở người được biểu thị thông qua việc cùng ở dưới môi trường nhưng có người da trắng, da đen và da vàng. Mùa hè tóc sẽ mọc nhiều hơn, đến mùa đông tác sẽ thưa và rụng nhiều. Hay da vào mùa sẽ đổ dầu còn mùa đông thì khô nứt.
Mong rằng, các thông tin có trong bài viết “Thường biến là gì? So sánh, phân biệt thường biến và đột biến” sẽ giúp ích với bạn. Truy cập website mayruaxemini.vn để có thêm nhiều thông tin hữu ích khác
